"Έλληνες στρατιώτες στην Μικρασιατική εκστρατεία: από την Ιστορία στη Λογοτεχνία"
Στις 11 Νοεμβρίου 2022 και στο χώρο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης «Κ. Κούμας» Λάρισας πραγματοποιήθηκε μια εκδήλωση μνήμης για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το θέμα της ήταν: «Έλληνες στρατιώτες στη Μικρασιατική εκστρατεία: από την Ιστορία στη Λογοτεχνία»
Καλεσμένοι ήταν ο Δημοσθένης Παπαμάρκος, συγγραφέας της συλλογής διηγημάτων «Γκιακ» και ο Αλέξανδρος Μακρής, δρ. Ιστορίας και συνεπιμελητής του συλλογικού τόμου: «Έλληνες στρατιώτες και μικρασιατική εκστρατεία: πτυχές μιας οδυνηρής εμπειρίας». Τον συντονισμό της εκδήλωσης είχε η Πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Δημόσιας Βιβλιοθήκης, Ιουλία Κανδήλα. Την εκδήλωση άνοιξε η Προϊσταμένη της βιβλιοθήκης Γεωργία Τσιάνα και μίλησε σύντομα για το έργο που διεξάγεται από τον συγκεκριμένο φορέα (οργανισμό). Στη συνέχεια το μέλος του εφορευτικού συμβουλίου και συντονίστρια της Λέσχης Ανάγνωσης Ενηλίκων της Βιβλιοθήκης Σοφία Χρηστάκη παρουσίασε το σκεπτικό της εκδήλωσης και τους λόγους που οδήγησαν στην επιλογή του συγκεκριμένου θέματος. Ακολούθησε η εισήγηση του Αλ. Μακρή που έθεσε το ιστορικό πλαίσιο του θέματος με στοιχεία και ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Τέλος, ο Δημοσθένης Παπαμάρκος απάντησε σε ερωτήματα σχετικά με το εξαιρετικά επιτυχημένο λογοτεχνικό του πόνημα.
Σχετικά με το ιστορικό πλαίσιο, ο εισηγητής, μεταξύ άλλων, σχολίασε ότι οι Έλληνες στρατιώτες στο μεγαλύτερο μέρος τους ήταν επιστρατευμένοι πολίτες ή και εθελοντές που άφησαν την προηγούμενη ζωή τους, επειδή κλήθηκαν να υπηρετήσουν το όραμα της εποχής, την Μεγάλη Ιδέα. Πολλοί από αυτούς βρίσκονταν στις επάλξεις από τους βαλκανικούς πολέμους(1912-13). Η κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου το 1922 και μαζί της Μεγάλης Ιδέας οδήγησε στον ξεριζωμό 1,5 εκατομμυρίου Ελλήνων προσφύγων με την ρήτρα της αναγκαστικής και οριστικής εκρίζωσης από τις πατρίδες τους.
Οι Έλληνες πολίτες- στρατιώτες, όσοι μπόρεσαν να γλιτώσουν το θάνατο ή την αιχμαλωσία, επιστρέφουν κι αυτοί, καταπονημένοι, σε μια χώρα ρημαγμένη που έπρεπε να ανασκουμπωθεί και να βρει τρόπο να ενσωματώσει το νέο πληθυσμό και βίαια να αλλάξει τα πάντα, προκειμένου να επιβιώσει. Κουβαλάνε πληγές που ο αντίκτυπός τους θα τους ακολουθεί σε όλη τη ζωή τους και θα δυσκολεύει την επανένταξή τους στην κοινωνία.
Η εμπειρία του πολέμου όπως τη βίωσαν οι Έλληνες- στρατιώτες, αποτελεί ένα επώδυνο και παραγκωνισμένο από την ιστοριογραφία μέχρι πρότινος θέμα. Ωστόσο, ο συλλογικός αυτός τόμος που δημοσιεύτηκε μόλις το φετινό καλοκαίρι (2022), στον οποίο συμμετείχε ως συνεπιμελητής ο Αλ. Μακρής, μας δίνει απαντήσεις εμπεριστατωμένες και ουσιαστικές.
Άλλη, βέβαια, είναι η «γλώσσα» της λογοτεχνίας. Ο λογοτέχνης Δημ. Παπαμάρκος μοιράστηκε μαζί μας τους προβληματισμούς που τον οδήγησαν στη συγγραφή του «Γκιακ» και το υλικό που αξιοποίησε προκειμένου να αποδώσει τους χαρακτήρες των στρατιωτών, τη ζωή των οποίων παρακολουθούμε στις εννέα ιστορίες, καθώς και τις εμπειρίες και την μετάλλαξη που υπέστησαν μετά την επιστροφή τους από τον πόλεμο. Ο ιδιαίτερος τρόπος αφήγησης- και με την ένταξη σε αυτήν της εξαιρετικής παραλογής στο τέλος – η χρήση της ζωντανής γλώσσας (ιδιολέκτου) της περιοχής καταγωγής του και η βία, που αποτελεί το κοινό υπόβαθρο των αφηγήσεων, αποτέλεσαν τα κεντρικά σημεία του ενδιαφέροντος του κοινού και της πλούσιας και υψηλού επιπέδου συζήτησης που ακολούθησε.
